Het Edele Achtvoudige Pad
De boeddhistische leer beschrijft een manier van leven waarin elk aspect van het leven een praktijk wordt. Door te leren handelen met meer bewustzijn en vriendelijkheid, vorderen we op het pad naar verlichting, de staat die de Boeddha als voorbeeld stelde.
Boeddhistische leringen formuleren het pad op verschillende manieren, wat een beetje verwarrend kan zijn, maar in principe beschrijven ze allemaal hetzelfde proces. Het Achtvoudige Pad is een van de belangrijkste van deze formuleringen, omdat het veel gebieden omvat.
Hier zijn de stadia van het pad, met hun Pali equivalenten. Sangharakshita en andere leraren geven de voorkeur aan de term 'volmaakt' boven 'juist', en de Engelse vertalingen van deze termen verschillen op andere punten.
De Perfecte visie of de Gewoon begrip (samma ditthi)
De Perfecte emotie of de Juiste intentie (samma sankappa)
De Perfecte communicatie of de Gewoon praten (samma vaca)
De Perfecte actie of de rechtvaardige actie (samma kammanta)
De Perfecte bestaansmiddelen of de Rechtvaardige bestaansmiddelen (samma ajiva)
De perfecte inspanning of de Juiste inspanning (samma vayamaya)
De Perfect bewustzijn of de Juiste aandacht (samma sati)
De Perfecte Samadhi of de Juiste concentratie (samma samadhi)
Elk van deze gebieden vereist aandacht, inspanning en begrip. Sommige worden elders op deze site in meer detail beschreven, zoals het drievoudige pad van ethiek, meditatie en wijsheid.
Hoewel de Boeddha over een pad sprak, moet niet worden aangenomen dat de elementen elkaar opvolgen. In feite worden ze 'ledematen' genoemd in plaats van stadia.
Perfecte visie / Juiste kijk of begrip
Stel je voor dat je over een ander land hoort en er geïnteresseerd in raakt. Je leert over de geschiedenis en de geografie en praat met mensen die er geweest zijn. Je bestudeert het zo goed dat je het gevoel hebt dat je de plek al kent, maar je wilt er echt naartoe. Je bekijkt een kaart, plant je reis en vertrekt.
Na een lange en avontuurlijke reis kom je eindelijk aan en dan besef je pas dat niets van wat je hebt geleerd je heeft voorbereid op de bezienswaardigheden, de geuren en de sfeer van het land. De gidsen en verhalen zijn logischer nu je weet wat ze beschrijven.
Dit is een analogie met het eerste onderdeel van het Achtvoudige Pad: Perfecte Visie of Juist Begrip. De eerste impuls om het nieuwe land te leren kennen is een glimp, of 'uitzicht', op wat mogelijk is, en onze inspanningen om het te begrijpen staan gelijk aan het verwerven van een theoretisch of intellectueel begrip van de boeddhistische leer.
Vervolgens moeten we deze leringen verifiëren in onze ervaring. Misschien heb je een sterfgeval in je familie meegemaakt waardoor je voor jezelf de waarheid bent gaan voelen dat we allemaal sterven. Je kijkt naar de Dharma - de boeddhistische leringen - en ziet dat ze dit presenteren als deel van de veel grotere waarheid dat alles vergankelijk is. Of je ervaart een overweldigend gevoel van inspiratie tijdens een bergtocht en voelt, alleen al voor dat moment, dat het menselijk bewustzijn een enorme dimensie bevat die onze gebruikelijke ervaring te boven gaat. Dit brengt je ertoe om boeddhistische meditatie te adopteren als een middel om je bewustzijn te ontwikkelen.
Juiste kijk' kan betekenen dat we de Dharma op dit niveau begrijpen: weten wat de leringen zeggen en hun waarheid erkennen als een beschrijving van het leven. Dit kan ons inspireren om de leringen in praktijk te brengen, maar de Dharma is nog steeds als het verslag van een gids over een vreemd land. Het is de kaart, niet het gebied.
Dan moeten we het pad volgen van waar we zijn naar dat land - daar komen de andere stadia van het pad. Uiteindelijk, wanneer we in het land aankomen, hebben we "volmaakte visie", wat betekent dat we de waarheid voor onszelf zien.
Perfecte emotie / Juiste intentie / Juiste resolutie
Het proces van transformatie begint met onze intenties of aspiraties. Volgens de boeddhistische gedachte hangt de waarde van onze handelingen af van de mentale of emotionele toestand die eraan ten grondslag ligt. We moeten van gemoedstoestanden die gemotiveerd worden door de drie onvaardige wortels van afgunst, afkeer en onwetendheid, overgaan naar de equivalente vaardige wortels van tevredenheid, afwezigheid van haat, liefdevolle vriendelijkheid en wijsheid. Vaardige gemoedstoestanden stellen ons in staat het leven te zien zoals het werkelijk is.
Afstand doen is het equivalent van het opgeven van het vertrouwde comfort van thuis als we op reis gaan, en wordt in de boeddhistische traditie geïllustreerd door de Boeddha's beslissing om het luxueuze leven van het paleis te verruilen voor het moeilijkere maar lonende leven van een heilig man.
Ik dacht: wat als ik, onderworpen aan veroudering, ziekte, dood, verdriet en bezoedeling en hun ongemakken ziende, zocht naar de rust zonder leeftijd, dood, verdriet of uitmuntendheid die Nirvana is? Dus, terwijl ik nog een zwartharige jongeman was met de zegeningen van de jeugd, zelfs al huilden mijn ouders hun ogen uit, schoor ik mijn haar en baard af, trok het gele gewaad aan en verliet het huiselijke leven om een dakloze te worden.
De Boeddha, Aryapariyesensa Sutta
Meer fundamenteel, verzaking betekent erkennen dat de dingen die we streven naar niet kan brengen ons blijvende tevredenheid. Terwijl we begrijpen dat het leven vergankelijk, onbevredigend en niet-substantieel is, voelen we ons ontevreden met onze huidige manier van leven en zijn we vastbesloten om iets beters te vinden. Dit verlangen om ons af te keren van wereldse zorgen en ons te richten op de Dharma is verbonden met geloof, dat boeddhisten zien als een intuïtieve reactie op de kwaliteiten die belichaamd worden in de drie juwelen.
Liefdevolle vriendelijkheid (metta) is een oprecht verlangen naar geluk voor anderen, terwijl mededogen een diep welwillende reactie is op hen die lijden.
De volgende drie elementen van het pad hebben betrekking op ethiek, de eerste fase van het drievoudige pad, en we kunnen ze daarom samen onderzoeken. Nu we onze perspectieven en intenties hebben gedefinieerd, beginnen we de reis op deze manier; we moeten beginnen met onze handelingen voordat we de subtielere kwestie van het ontwikkelen van onze geest aanpakken.
Perfecte communicatie / Het juiste woord
Spraak, of communicatie, is het belangrijkste middel om met anderen te communiceren en bijgevolg het belangrijkste middel om hen ten goede of ten kwade te beïnvloeden. Daarom identificeert het boeddhisme vier aspecten van communicatie die onze aandacht vereisen. De eerste is ons te onthouden van valse spraak, of liegen, en waarheidsgetrouwe spraak, of eerlijkheid, te beoefenen. Dit is het vierde van de vijf boeddhistische leefregels en de basis van alle vaardige communicatie.
Vervolgens moeten we ons onthouden van harde taal en vriendelijke taal ontwikkelen. Harde woorden zijn het resultaat van kwade wil en betekenen dat we boos spreken om een ander pijn te doen. Het alternatief zijn vriendelijke woorden, die voortkomen uit zorg of bezorgdheid voor anderen.
De volgende stap is om af te zien van frivole taal, of "geklets" dat niet echt iets nuttigs overbrengt. De positieve tegenhanger is het voeren van een zinvol gesprek. Dit is een belangrijke overweging in veel sociale situaties en nog relevanter in het tijdperk van streamingdiensten en sociale media.
Het vierde aspect bestaat uit het afzien van lasterlijke woorden die verdeeldheid zaaien tussen mensen; de positieve tegenhanger is harmonieuze spraak. De wereld is vol conflicten, polarisatie, vijandigheid en onbegrip, die vaak gevoed worden door woorden. We moeten dus zorgvuldig kijken naar de motieven achter onze woorden en het effect ervan op anderen. Zoals de Boeddha zei:
Wat je hier hebt gehoord, herhaal dat niet daar om verdeeldheid te veroorzaken; en wat je daar hebt gehoord, herhaal dat niet hier om verdeeldheid te veroorzaken. Op deze manier kun je degenen die verdeeld zijn verenigen. Harmonie brengt je vreugde en die verspreid je met je woorden.
De Boeddha, Anguttara Nikaya
Perfecte actie / Juist gedrag
Na de verhandeling gaan we naar de richtlijnen voor ethisch handelen in het algemeen. De basisuitdrukking van dit onderricht zijn de vijf leefregels - de boeddhistische ethische richtlijnen voor volmaakt handelen - die beschreven worden in het hoofdstuk Ethiek. Hier zijn de leefregels, in negatieve en positieve vorm, zoals uitgedrukt in de Triratna.
1. Dood of schaad geen andere levende wezens / Door daden van liefdevolle vriendelijkheid zuiver ik mijn lichaam.
2. Niet nemen wat niet gegeven is / Met open vrijgevigheid zuiver ik mijn lichaam.
3. Seksueel wangedrag vermijden / Met kalmte, eenvoud en tevredenheid zuiver ik mijn lichaam.
4. Valse woorden vermijden / Met waarheidsgetrouwe communicatie zuiver ik mijn woorden.
5. Onthoud je van drank en drugs die de geest vertroebelen / Met volledig bewustzijn, helder en stralend, zuiver ik mijn geest..
Perfecte bestaansmiddelen / rechtvaardige bestaansmiddelen
Als spraak het belangrijkste middel is waarmee we anderen beïnvloeden, dan is voor de meesten van ons het verdienen van de kost het belangrijkste middel waarmee we onze wakkere uren doorbrengen. De Boeddha spoorde mensen aan om activiteiten te vermijden die duidelijk schadelijk zijn voor anderen, zoals handel in wapens of vlees, en om hun brood alleen te verdienen met wettige, niet onwettige, middelen; vreedzaam, zonder gebruik te maken van enige vorm van dwang; en eerlijk, waarbij elke vorm van bedrog of oplichting wordt vermeden. In Triratna hebben veel mensen hun eigen levensonderhoud ontwikkeld, hetzij zelfstandig, hetzij door samen te werken in teamverband in ondernemingen voor het perfecte levensonderhoud.
Deze fase van het pad vertegenwoordigt de transformatie van ons hele collectieve bestaan - ons hele sociale en gemeenschapsleven - en niet alleen het economische aspect. Met andere woorden, het gaat over het creëren van een ideale samenleving waarin het gemakkelijker voor ons zal zijn om het pad te volgen.
Sangharakshita
Perfecte inspanning / Redelijke inspanning
Het volgen van een pad betekent het overwinnen van de inertie die zo'n krachtige kracht is in het menselijk leven, en dit betekent dat we inspanning (virya/viriya) nodig hebben in elk stadium van de boeddhistische beoefening. Inspanning zien als een beoefening betekent niet dat alle inspanning goed is - veel geld verdienen of een bank beroven, bijvoorbeeld, zou veel inspanning vereisen. De perfecte inspanning bestaat uit het toepassen van onze energie op het pad, in het bijzonder door te werken aan de geest.
Beter dan honderd jaar die lui en met inferieure energie geleefd worden, is één enkele dag die geleefd wordt met ontwaakte en versterkte energie.
De Boeddha, Dhammapada
De Boeddha onderwees ook dat we een 'evenwichtig' middenpad moeten volgen tussen te hard proberen en te hard proberen.
We moeten ook weten waar we onze inspanningen op moeten richten en de transformatie van ons bewustzijn vereist dat we ons bewust zijn van onze mentale toestanden door mindfulness te beoefenen. We moeten weten wat 'vaardig' en wat 'onvaardig' is, en dit hangt af van de emoties die eraan ten grondslag liggen. Wanneer we herkennen dat we onstilbare toestanden ervaren, is de perfecte inspanning om ze te onderdrukken en te voorkomen dat er nieuwe onstilbare toestanden ontstaan. Omgekeerd moeten we vaardige toestanden cultiveren en koesteren.
Dit stadium van het pad markeert een overgang tussen ethiek en het innerlijke rijk van meditatie en mentale ontwikkeling.
De geest is subtiel en moeilijk te beheersen; hij blijft stilstaan bij wat hem bevalt. Het is goed om de geest te temmen. Een getemde geest brengt geluk.
De Boeddha, Dhammapada
Perfecte mindfulness / Gewoon mindfulness
Mindfulness is een belangrijk element van alle boeddhistische beoefening, inclusief boeddhistische meditatie. De vier gebieden waarop mindfulness met name wordt toegepast in het klassieke boeddhistische onderricht zijn het lichaam, gevoelens, gedachten en wat bekend staat als dharmas - wat in wezen betekent ervaring zien in het licht van de boeddhistische leer. Deze elementen kunnen zowel binnen als buiten meditatie worden ontwikkeld.
Wat is mindfulness? Een persoon die het lichaam binnen het lichaam contempleert, vurig, helder begrijpend en aandachtig, een einde makend aan begeerte en verdriet over de wereld, wijdt zich aan het contempleren van gevoelens binnen gevoelens. Hij contempleert gevoelens binnen gevoelens... geestestoestanden binnen geestestoestanden... verschijnselen binnen verschijnselen, vurig, helder begrijpend en aandachtig, een einde makend aan begeerte en verdriet over de wereld.
De Boeddha, Satipatthana Sutta
Sangharakshita neemt in zijn beschrijving van mindfulness een aantal niveaus of dimensies op waarvan we ons meer bewust kunnen worden. Naast zelfbewustzijn suggereert hij dat we ons bewust kunnen worden van onze omgeving, mensen en de werkelijkheid.
Met energie, volledig bewustzijn, zelfbeheersing en controle kan de persoon met begrip zichzelf tot een eiland maken dat door geen enkele overstroming kan worden overspoeld.
De Boeddha, Dhammapada
Perfecte Samadhi / Gewoon Samadhi
Samadhi is een van de moeilijkste woorden om te vertalen in de klassieke boeddhistische talen. Het kan de staat van absorptie in meditatie betekenen en daarom wordt dit stadium van het pad vaak vertaald als 'juiste concentratie' in de zin van 'de geest en mentale factoren eerlijk en gelijkmatig centreren op een object'. Samadhi omvat het hele scala aan meditatieve ervaringen, waaronder staten van diepe absorptie en diep positieve staten zoals liefdevolle vriendelijkheid en mededogen.
In die zin markeert het laatste element van het Achtvoudige Pad de poort naar wijsheid of realisatie. Maar samadhi kan ook begrepen worden als een andere term voor realisatie of Nirvana. Dit is hoe samadhi wordt begrepen in het Mahayana boeddhisme en, volgens Sangharakshita, “is samadhi zelf de staat van gevestigd zijn in de werkelijkheid”.
Het Achtvoudige Pad omvat dus niet alleen de dimensies van ervaring die we te allen tijde moeten beoefenen, maar ook het doel waar het pad naartoe leidt.
