Randvoorwaarden of conditionele coproductie
Als we het leven willen begrijpen, moeten we volgens het boeddhisme begrijpen hoe de dingen gebeuren. Dan kunnen we zien hoe de wereld en onze persoonlijke ervaring zijn geworden wat ze zijn. Door het leven op deze manier te zien, kunnen we op een andere manier in de wereld staan.
De boeddhistische uitleg van hoe dingen gebeuren wordt de leer van voorwaardelijkheid genoemd. Traditionele uitdrukkingen van deze leer zijn abstract omdat de Boeddha een universele wet beschreef die altijd voor iedereen geldt, maar hij was niet geïnteresseerd in filosofie omwille van de filosofie zelf. Zijn beschrijving van de wereld zoals wij die leven was bedoeld om ons te helpen de fundamentele uitdagingen van ons leven te herkennen.
De leer van vergankelijkheid zegt dat alles voortdurend verandert, maar dit betekent niet dat verandering willekeurig plaatsvindt. Er is een relatie tussen onze daden en hun gevolgen - dit is het principe van karma - en (meer filosofisch) een relatie tussen oorzaak en gevolg. Zoals de Boeddha zei, is er een regelmaat in de manier waarop dingen gebeuren, en dit is het principe of de 'wet' van voorwaardelijkheid (of, als alternatief, 'causaliteit'). De klassieke uitdrukking van dit principe is als volgt:
Aangezien dit het geval is, komt het ;
uit de verschijning van dit, dat verschijnt ;
uit de afwezigheid hiervan, dat niet ontstaat;
uit het ophouden hiervan, dat ophoudt.
Cross compliance begrijpen
Laten we een paar voorbeelden bekijken om dit duidelijker te maken. Water stroomt constant in een rivier: alles is flux en verandering en in die zin is een rivier een goed voorbeeld van vergankelijkheid. Maar waar komt het water in de rivier vandaan? Zo legde de Boeddha het uit:
Als het hevig regent op een bergtop, stroomt het water naar beneden om de holtes, spleten en beken te vullen. Terwijl ze zich vullen, vullen ze de poelen. De poelen vullen de meren, de meren vullen de stromen en de stromen vullen de rivieren. En als de rivieren zich vullen, vullen ze de oceaan.
De Boeddha, Samyutta Nikaya
De rivier heeft niet één oorzaak. Water komt uit vele bronnen en het is nauwkeuriger om te zeggen dat het ontstaat als functie van een reeks voorwaarden, die allemaal op elkaar inwerken. Daarom wordt het principe van voorwaardelijkheid vaak 'afhankelijk ontstaan' of 'geconditioneerde coproductie' genoemd.
Alle geconditioneerde dingen zijn vergankelijk - als we dit met wijsheid inzien, keren we ons af van lijden.
De Boeddha, Dhammapada
Het is een subtiele manier om de wereld te begrijpen die wordt vergeleken met een hele reeks westerse benaderingen, waaronder de wetenschappelijke methode en systeemdenken. Maar in het boeddhisme is het geen beschrijving van de materiële wereld. In de eerste plaats helpt het ons te begrijpen dat de ervaringswereld vergankelijk en contingent is.
De boeddhistische leer wil ons helpen begrijpen hoe de geest werkt, hoe hij lijden veroorzaakt en hoe dit lijden kan ophouden. Ze doen dit door voorwaardelijkheid toe te passen op de geest en op te merken dat, net als een rivier, een toestand zoals lijden of geluk voortkomt uit vele voorwaarden. We moeten weten wat we op dit moment doen om mentaal lijden te veroorzaken, zodat we daarmee kunnen stoppen, en welke mentale condities diep en blijvend geluk zullen creëren. Dit is een subtiele vraag, omdat we geen controle hebben over onze gemoedstoestanden. Ze zijn het resultaat van verschillende condities en daarom moeten we die cultiveren die heilzaam zijn.
Net zoals acute pijn ontstaat zonder dat we het willen, zo ontstaat woede met geweld zonder dat we het willen. Een persoon wordt niet opzettelijk boos, denkend 'ik ga boos worden', noch ontstaat boosheid door te denken 'ik ga boos worden'.
Shantideva, Bodhicaryavatara
Boeddhistische leringen suggereren dat voorwaardelijkheid op twee manieren kan werken. Er zijn voorwaarden die ervoor zorgen dat we in cirkels ronddraaien en dezelfde patronen en gewoonten volgen. Dit staat bekend als 'cyclische voorwaardelijkheid' en een bekende maar complexe boeddhistische leer somt twaalf schakels (of 'nidana's') in het proces op. Theravada boeddhisme nodigt beoefenaars vaak uit om te stoppen met het op deze manier creëren van de omstandigheden die tot lijden leiden en om het pad van 'beëindiging' te volgen.
Andere leringen beschrijven een geleidelijk proces waarin het ene stadium op natuurlijke wijze volgt op het vorige stadium, als de omstandigheden goed zijn:
Monniken, voor iemand die deugdzaam is, in het volle bezit van deugd, is het niet nodig om de opzettelijke gedachte te hebben: moge in mij de afwezigheid van wroeging ontstaan. Dit, monniken, is in overeenstemming met de natuur: voor iemand die deugdzaam is, in het volle bezit van deugd, ontstaat de afwezigheid van wroeging.
De Boeddha, Anguttara Nikaya
Zo bezien is het boeddhisme een pad van spirituele ontwikkeling. Door het beoefenen van het drievoudige pad van ethiek, meditatie en wijsheid, en het meer gedetailleerde proces beschreven in het Achtvoudige Pad, gaan we geleidelijk naar het doel van Nirvana:
Als de geest niet bezoedeld is, wordt vreugde geboren. Als de geest niet bezoedeld is, ontstaat er vreugde. Wanneer de geest verheven is door verrukking, wordt het lichaam rustig. Iemand wiens lichaam rustig is, kent geluk. De geest van de gelukkige persoon wordt geconcentreerd. Wanneer de geest geconcentreerd is en verschijnselen zich manifesteren, wordt iemand beschouwd als iemand die ijverig verwijlt.
De Boeddha, Samyutta Nikaya
Het Mahayana boeddhisme beschreef dit progressieve proces door het pad van de Bodhisattva te beschrijven, die gemotiveerd wordt door mededogen en werkt voor de verlichting van alle wezens.
Wat onze benadering ook is, het doel van voorwaardelijkheid in de boeddhistische leer is om ons naar bevrijding te leiden.
Irrigateurs leiden water. Foliemakers vormen de schacht van een pijl. Timmerlieden vormen het hout. Wijze mannen vormen zichzelf.
De Boeddha, Dhammapada
